Historia miejscowości 

Żelechów Wielki (obecnie Velykosilky, ukr. Великосілки) to wieś położona około 40 km  na północny wschód od Lwowa, na trasie do Kijowa oraz na drodze z Kamionki Strumiłowej do Milatyna. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1393 roku, kiedy król Władysław Jagiełło nadał ją Michałowi z Sulkowic. W tym czasie we wsi znajdował się klasztor. 

W roku 1417 dokonano podziału dóbr pomiędzy córki wyżej wspomnianego Michała. W 1426 roku obowiązywało jeszcze prawo pruskie, chociaż planowano przeniesienie na prawo niemiecki. Podział wsi na Żelechów Wielki i Mały (później zwany „Duszny Kąt”) nastąpił w 1461 roku. 

W latach 1503 i 1515 jako właściciel występuje Jan Mściszek, jednak w jego ręku znajdowała się tylko część wsi, ponieważ wg innych dokumentów toczył się proces sporny o część miejscowości pomiędzy Janem Wiśniowskim a Janem Sokołem. Ten podział utrzymała się do XVII wieku. W połowie XIX wieku Żelechów Wielki był w rękach spadkobierców Rozalii Kielanowskiej, a Mały został nabyty przez hrabiego Adamam Zamoyskiego. Później, Żelechów Wielki został nabyty przez Kazimierza Dzieduszyckiego i pozostawał w rękach tej rodziny. Od 1 sierpnia 1934, w ramach reformy scaleniowej w II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Żelechów Wielki w powiecie kamioneckim województwa tarnopolskiego.

Po II wojnie światowej, za władzy radzieckiej, nastąpiło połączenie tych miejscowości i stan ten panuje do dziś.

Historia parafii

Parafia katolicka w Żelechowie Wielkim została ufundowana w roku 1426 przez Stanisława Kaya z Milotycz (Milatyna), Jana z Żelechowa oraz Mikołaja Miżygłockiego ze Steptowa. Początkowo parafia należała do dekanatu lwowskiego, później do dekanatu buskiego. Od 1843 roku natomiast należała do dekanatu gliniańskiego. Pod koniec XX wieku obejmowała miejscowości takie jak: Banunin, Horpin, Jamne, Łodynę, Nahorce Małe, Niesłuchów, Sokołów, Streptów, Ubinie, Wyrów, Żelechow Mały i Wielki. 

W XVIII wieku istniała przy kościele altaria () p.w. Trójcy Św. Fundacji szlacheckiej. Przy parafii działał także szpital dla ubogich, powstały w 1723 roku, założony przez ówczesnego proboszcza ks. Szymona Sebastiana Dzidzińskiego. Po I wojnie światowej szpital dla ubogich został zrujnowany a odbudowany jako dom parafialny z salą teatralną. Prace wykończeniowe trwały do roku 1930. Oprócz przedstawień miał służyć jako miejsce zebrań młodzieży oraz czytelnia - zgodnie z protokołu inwentarza majątku kościelnego sporządzonego 15 grudnia 1930r.

W połowie maja 1944 roku, ostatni proboszcz parafii, Ks Andrzej Czechowicz, wyjechał miejscowości Ciepłowody k. Ziębic na Dolnym śląsku, zabierając ze sobą naczynia liturgiczne, ornaty, dalmatyki, baldachim oraz bieliznę kościelną. Chorągwie wywieźli parafianie, którzy przenieśli się do Renołtowic k. Nysy. Natomiast monstrancję miał pod opieką ks. Wawszczak w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Po wyjeździe  parafian kościół był dwukrotnie otwierany siłą i dewastowany (wiemy o tym z listu ks Czechowicza do kurii w Lubaczowie z 12 października 1947). W czerwcu 1953 kościół został rozebrany przez władze komunistyczne, teren cmentarza zaorany (władza chciała poszerzyć drogę wiodącą do centrum miejscowości).

^{Czechowicz z mlodzieza (1938)}

Parafia, pomimo braku budowli kościoła, przetrwała jednak w sercach ludzkich i w pamięci mieszkańców. Po odzyskaniu wolności przez Ukrainę w 1991 roku miejscowa wspólnota rzymskokatolicka zaczęła się gromadzić na Eucharystii i sprawowaniu sakramentów w pobliskiej kaplicy na cmentarzu w Streptowie. 

Dziś parafia w Żelechowie Wielkim liczy ok. 45 osób i nieustannie się rozwija, stąd stajemy przed zadaniem odbudowy świątyni dla naszej małej społeczności. Jak powiedział Ks. Abp Mieczysław Mokrzycki: „Jest to wspólnota mała, ale o wielkim sercu”. 

Kościół

Pierwszy kościół został wzniesiony zapewne wkrótce po fundacji parafii w 1426 roku. Budowla ta lub kolejna która stanęła na jej miejscu, uległa zniszczeniu na w XVII wieku. Z protokołu wizytacji abpa Jana Skarbka z roku 1718 wynika, że w drewnianym kościele znajdowały się 4 ołtarze. Poza tym wyposażenie kościoła określono jako wystarczające, choć odnotowano brak części srebrnego krzyża. W bardzo zdawkowym protokole wizytacyjnym abpa Wyżyckiego z 1741 roku stwierdzono, że kościół był w złym stanie z powodu starości. We wnętrzu znajdowały się nadal 4 ołtarze, z których główny nowy nie był pozłocony. 

Kolejny drewniany kościół powstał z fundacji Róży z Rzeczyckich, starościny rymanowskiej, z pewnością żony starosty rymanowskiego Antoniego Ozgi, wymienionego w protokole wizytacyjnym w 1765 roku.

W 1771 roku pożar zniszczył starą świątynię oraz materiały zgromadzone do budowy nowej. Pomimo tego w 1773 roku nowy kościół był gotowy. Prace nad wykończeniem, dekoracją oraz kompletowaniem wyposażenia trwały do 1781r.

Układ przestrzenny kościoła powstałego w latach 1771 - 1773 był bardzo prosty i składał się z kwadratowej w rzucie nawy i takiego prezbiterium, zakrystii ze skarbcem oraz kruchty.

W czasie generalnej kanonicznej wizyty przez Arcybiskupa lwowskiego (8-9 VI 1821)  został zapisany protokół dzięki któremu dowiadujemy się o wyglądzie kościoła:

• Kościół długości 44 łokcie i szerokości 24 łokcie;
• wybudowany na murowanych fundamentach z drzewa ciosowego, mocny w ścianach;
• 6 okien z żelaznymi kratami wzdłuż i poprzek, szyby zaprawne, opatrzone;
• wewnątrz ściany kościoła były pokryte płóciennymi kołdrzynami z kwiatkami;
• wielki ołtarz malowany seledynowa farbą z snycerskimi floresami wyzłacanymi, składający się z tabernakulum na murowanej mensie ustanowionego, przy którym dwie figury serafinów biało malowanych z wyzłacanymi skrzydłami (w kompozycji ołtarza gł. włączono witraż z przedstawieniem Gołębicy Ducha św.); 
• przy ołtarzu z obu stron są drzwi do zakrystii u góry okrągłe; na tych są piękne wazony białe z wyzłacanymi sztukami, a na postumentach już do ściany przypierającego ołtarza z jednej strony obraz „Nawiedzenie św. Elżbiety”, a z drugiej strony „Św. Elżbieta”; 
• w prezbiterium przy ścianie narożnej po lewej stronie znajdowała się ambona snycerskiej roboty, bogato ozdobiona kolorem z wyzłacanymi bugami i wieńcami snycerskiej roboty;
• w prezbiterium również stały dwie ławki, jedna na przeciwko drugiej, gładkiej roboty z wyzłacanymi floresami i wazonkami także wyzłacanymi, w mocnym stanie; 
• ławek w kościele znajdowało się po cztery pary, gładkiej roboty, dobrze fasowanych i ozdobnych;
• nad drzwiami kościelnymi mieścił się chór w środku którego był organ o siedmiu głosach;
• drzwi kościelne wielkie uzbrojone żelaznymi antabami i zasuwami i mocnym dużym zamkiem;
• w kościele sufit drewniany w tarcie bez wyprawienia wapnem (jak zaznacza inwentarz ten sufit znajdował się w złym stanie i zagrażał zawaleniem się jeżeli dach nie zostanie pokryty nowymi gontami, bo już było widać, że deszcz przecieka przez dach na ten sufit);
• podłoga w prezbiterium była kamienna z kwadratowych półłokciowych tafel, dobrze wygładzonych i osadzonych;
• w kościele podłoga z tarcic, także w dobrym stanie. Kruchta jak szerokość  kościoła, długa, szerokości po trzy sażnie, z  ozdobionym mocnym zamkiem;
• wchodząc z kościoła do zakrystii były żelazne drzwi opatrzone żelazną blachą, pasami oraz zamkiem;
• kopuła, czyli wieżyczka, na wierzchu kościoła była oprawiona białą blachą i była wówczas w dobrym mocnym stanie;
• naokół cmentarza przy kościele między murowanymi słupami na murowanym fundamencie znajdował się parkan z grubych tarcic z daszkiem, między murowanymi słupami na murowanym fundamencie sztachety, wszystko to ogrodzenie było wówczas w dobrym stanie. 

W protokole wizytacji z roku 1840 wspomniano o niedawnym remoncie kościoła, którego stan określany jako dobry. Około roku 1850 hrabia Adam Zamojski ufundował ornat oraz 2 dalmatyki w kolorze białym. W roku 1908 wnętrze świątyni zostało „artystycznie przemalowane”. W 1938 roku dach kościoła wymagał naprawy. W tym samym roku zamówiono w firmie Jagodzińskiego nowe dziewięciogłosowe organy.  Nie wiadomo jednak, czy zostały umieszczone w kościele.

Na podstawie inwentarzu majątku kościelnego z dnia 15 XII 1930 oraz z 1938 roku został sporządzony opis architektury kościoła: Kościół usytuowany w południowo-zachodniej części wsi, po wschodniej stronie drogi na placyku, wyniesionym ponad jej poziom, podmurowany od strony zachodniej. Orientowany, drewniany na podmurówce o wysokości ok 1 m, podpiwniczony, z murowaną zakrystią oraz wschodnią ścianą prezbiterium. Złożony z nawy (12x12 m) oraz niższego od niej  prezbiterium (8x8 m). Przy prezbiterium od wschodu zakrystia (4x4 m) ze skarbcem i przedsionkiem. Przy nawie i prezbiterium stropy, w zakrystii i skarbcu sklepienia. Okna prostokątne: 4 w nawie i 2 w prezbiterium. Ponadto w ścianie wschodniej okno koliste. Otwory wejściowe prostokątne, drzwi okute. Chór muzyczny sparty na dwóch filarach, dostępny schodami od strony kruchty.

Od zewnątrz podmurówka zabezpieczona daszkiem obiegającym budowę. Ściany obite gontem. Dachy dwuspadowe. Dach nad nawą kryty gontem. Nad prezbiterium i zakrystią dachówką. Na kolenicy nawy wieżyczka zwieńczona ostrosłupołym  daszkiem.

Zespół złożony z trzech ołtarzy ok 1773-1778, z drzewa malowanego na zielono i częściowo złoconego. Ołtarz gł. złożony z mensy nieco odsuniętej od ściany tylnej  prezbiterium, po której bokach bramki prowadzące do wejścia zakrystii. Zawieszona na ścianie w polu płaskorzeźba polichromowana MB Królowa Polski z 12 gwiazdami z blachy srebrnej, podtrzymywana przez parę rzeźbionych aniołków. Ołtarz boczny (po pn stronie łuku tęczowego) architektoniczny, z ozdobami św. Jana Nepomucena i św. Antoni Padewski, oraz rzeźba Najświętsze Serce Jezusa. Po bokach rzeźby św. Dominik i św. Róża z Limy. Ołtarz boczny (po pd stronie łuku tęczowego) architektoniczny, drewniany, z obrazami św. Trójca i MB Nieustającej Pomocy (sprowadzony z Rzymu przez o Bernarda Łubieńskiego w roku 1898). Po bokach personifikacje Wiara, Nadzieja i Miłość. Ambona z wejściem od strony prezbiterium, ozdobiona rzeźbionymi główkami aniołów.

Teren przykościelny (cmentarz) otoczony ogrodzeniem złożonym z murowanych słupów i drewnianych sztachet. Od zach dwubiegowe schodki, na których szczycie rzeźba MB Niepokalana w XIX. Dzwonnica w linii ogrodzenia, na pd od kościoła, murowana, dwuprzelotowa. Dzwony „św Stanisław” 1772, o wadze ok 150 kg. Drugi dzwon o wadze ok 200 kg, z napisami cerkiewnymi, z rewindykacji z Rosji po I wojnie światowej. Trzeci dzwon o wadze ok 100 kg. Rzeźba św Jan Nepomucen, kamień, w XVIII; stojąca na pd od kościoła, przy skrzyżowaniu dróg. 

Ciekawostki

• Do reformy kalendarza liturgicznego przez Pawła VI w 1969 roku uroczystość Nawiedzenia NMP była obchodzona 02 lipca i potocznie nosiła na Kresach nazwę: Matki Bożej Jagodnej - https://www.franciszkanie.pl/artykuly/matka-boza-jagodna.
• Parafia w Żelechowie była miejscem, gdzie w lipcu w sposób szczególny modlono się prosząc o szczęśliwe narodzenie dziecka; komunistyczna władza natomiast w dawnej plebanii zorganizowała przychodnię, gdzie dokonywano wielu aborcji, a szczątki dzieci zakopywano na terenie zrujnowanego kościoła i cmentarza - http://www.rkc.lviv.ua/news_view-Velukosilku_na_Lvivshhuni_zemlya__osvyachena_krovyu_muchenukiv-pl.
• Najstarsi mieszkańcy do dziś wspominają, że w niedzielę chodziło się do parafii na Mszę św., a po południu, przez las, na nieszpory do Sanktuarium Jezusa Milatyńskiego (http://kleparz.misjonarze.pl/?page_id=49), które było w przedwojennej Polsce miejscem, porównywalnym w ilości przybywających pielgrzymów do Jasnej Góry.  

   Find us on Facebook